Last updated on 02/07/2021
Ah o Lidyalılar, bizi onlar yaktı…
Lidya’da basılan ilk madeni para ile başlayan bu macera sonrasında Çin’de piyasaya sokulan kağıt paralar ile devam etti. Alışverişin, ticaretin vazgeçilmezi olan ve “ben elle tutmadan inanmam” denilen parayı zaten uzun zamandır elimizde tutmuyoruz.
Çoğumuz için para banka hesabındaki birer rakamdan ibaret, umarım sizin rakamların başında (-) işareti yoktur!
Son yıllarda hayatımıza giren ve çok konuşulan nakitsiz toplum kavramı üzerine yaptığım araştırmaları sizin için kısa bir şekilde yazmak istedim.
Bu kavram ilk defa 1951 yılında kullanılmış, elle tutulan bir para olmadan yaşanacak bir dünya o zamanlardan itibaren hayal edilmeye başlanmış. Türkiye’de kredi kartlarının ilk kullanımı 1968 yılına geliyor, o yıllarda ve sonrasında uzun bir dönem bu kartları sadece büyük iş insanları ve şirketler kullanmış. Bugün durumun nasıl olduğunu yazmama gerek yok sanırım…
Özellikle koronavirüs sonrası hayatımıza giren “temassız ödeme” kavramı ile para harcamak çok daha kolaylaştı, ödemek çok kolay fakat ödemek kolaylaştıkça kazanmak zorlaşıyor!
Bugün birçok Avrupa ülkesinde kart ile ödeme durumu neredeyse %100 seviyesine ulaşmış durumda. Bizde de taksiler hatta vergi veren mobil satıcılar bile kart ile ödeme kabul ediyorlar. Bu konuda en önde olan ülke İsveç. Benim nakitsiz toplum kavramını yaşadığım süreç bir İsveç seyahati olmadı, askerdeyken bununla tanıştım çünkü kantinde ve diğer her yerde nakit işe yaramıyordu : )
Peçenek Döner, bir keresinde karnım o kadar açtı ki hemen Peçenek Döner’e gittim, masaya oturdum ve yemeğimi yedim. Sıra hesap ödemeye geldiğinde bir anda işler sarpa sardı çünkü Peçenek Döner’de sadece nakit ödeme vardı, kart kullanılmıyordu. Bakın bu dediğim olayın üzerinden en fazla 5 yıl geçti, belki de daha az zaman geçti. Kasaya gidip durumu anlattım “ne zaman istersen öde canın sağolsun” deseler de ben hemen gidip parayı çektim ve ödedim. Peçenek Döner son yıllarda kredi kartı ile ödeme almaya başladı ve artık rahatça gidip yiyebiliyorum. Peki neden o güne kadar nakit çalıştılar da sonrasında kart ile ödemeye döndüler, müşterilerin büyük bir kısmı yanlarında nakit taşımadığı için olabilir mi? Mesela ben taşımıyorum, en son elime ne zaman kağıt para geçti, hatırlamıyorum!
Konu dönere nereden geldi, sanırım canım çekti : )
Bankalar nakitsiz toplumu savunuyorlar ve para akışını gözetlemek istiyorlar. İnsanların da aynı şekilde düşündüğü algısını da başarılı bir şekilde tüm dünyadaki bankalar yayıyor, para kirlidir, para pistir, para taşınmaz diyorlar.
E haklılar sanırım.
The Guardian’da yazan Brett Scott konu ile ilgili güzel bir yazı yazmış, buraya tıklayarak okuyabilirsiniz (İngilizce)
Nakitsiz topluma olumlu açıdan bakılırsa; para saklama derdini bitirir, para basma maliyetini ortadan kaldırır, ülkeler arasındaki ödemeler kolaylaşır ve kara para aklama ya da diğer türlü bir çok suçu önler.
Olumsuz açıdan bakılırsa harcama psikolojisine zarar verir ve insanlar paranın hesabını tamamen kaçırabilir, herkesin durumu kolaylıkla gözetlenir ve parası güven altında olmayabilir, istenilen anda insanlar tüm paralarını kaybedebilir.
İnsanlar bitcoin için yeni dijital para diyorlar, bence bitcoin yeni nakit para…
Yorumlar