Last updated on 28/05/2021
Malcolm Gladwell…
Kendisinin Outliers isimli kitabı, en kıymet verdiğim kitaplar sıralamasında ilk 10’a girer. Malcolm Gladwell’in görüşlerinden faydalanarak yazdığım çevrenizdekilerin ortalamasısınız yazımı buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
Yine aynı kitapta, Outliers isimli eserde gördüğüm Roseto Etkisi kavramını yazacağım, okumak ne güzel, altını çizmek, çizdiğini araştırmak ve çizecek başka satırlar bulmak. Bunları bulmaktan daha çok heyecan veren şey bunlardan heyecan duyan insanlar bulmak.
Zaten bugün yazdığım bu yazı da tam bununla ilgili, etrafınızda güzel insanlar varsa sağlığınız da bu durumdan olumlu şekilde etkilenir.
Roseto, İtalya’da bulunan kırsal bir yerleşim alanı, Türkiye’nin bir köyü gibi düşünebiliriz. 1800’lü yılların sonunda Amerika’ya gitmeye karar veren bir grup Roseto köylüsü orada bir düzen kuruyor, bir süre sonra neredeyse bölgedeki herkes Amerika’ya göç ediyor ve orada yeni bir hayat kuruyor.
Hepsi aynı bölgeye yerleşen Rosetolular kendilerine ait küçük bir dünya kurdular ve dışa açılmadan orada yaşamaya başladılar. O bölgeye yakın konumlara sıklıkla tatil yapmaya gelen Dr. Stewart Wolf bir meslektaşı ile sohbet ederken Roseto isimli bu küçük yerleşim yerinde 65 yaş altı kimsenin kalp hastası olmadığını öğreniyor ve şaşırıyor çünkü o günlerde Amerika’nın en büyük sorunu kalp hastalıkları!
Daha ilginci bölgede bir bağımlılık sorunu yaşayan, intihar eden ya da büyük suçlar işleyen kimse yok. İnsanların hem bedenen hem de ruhsal açıdan bu kadar sağlıklı olması Dr. Wolf tarafından ilgi çekici bulunuyor ve konu 1961 sonrasında büyük bir ekiple araştırılıyor.
Araştırma ile ilgili sonuçlar 1966 yılında American Journal of Public Health dergisinde yayınlanan Social aspects of coronary heart disease in two adjacent, ethnically different communities isimli makalede karşımıza çıkıyor. Okumak için buraya tıklayabilirsiniz. Makalede komşu köylerde yaşayan ama farklı etnik kökenlere sahip iki farklı topluluğun koroner kalp hastalığı faktörleri karşılaştırılıyor.
Araştırmalarda önce “bu durum Rosetoluların beslenme alışkanlıkları ile ilgilidir” düşüncesi hakim oluyor ama baktıklarında çoğu kişinin kilolu olduğunu ve sağlıksız beslendiklerini görüyorlar.
İş alışkanlıkları, spor ile bir bağlantıları da yok, sabah kalkıp koşu da yapmıyorlar, bunun üzerine bir de püfür püfür sigara içiyorlar! (Sigara dünyanın en iğrenç şeyidir)
Komşu köy Bangor’da millet kalpten patır patır hastaneye giderken Rosetolular ne yapıyordu da bu durumdan etkilenmiyorlardı? Roseto’da aradıkları çözüm, Roseto’nun kendisiydi. Araştırma yaparken burada uzun süre insanları gözlemleyen bilim insanları, halkın birbiriyle olan bağına dikkat ediyor ve bu sağlıklı yaşamı, halkın kendi aralarındaki ilişkilerine bağlıyor. Aynı evde 3 kuşak yaşıyor, zenginler durumu iyi olmayanlara yardım ediyor, aile yapısı ve hemşehricilik çok güçlü…
Sağlıklı yaşamak için sadece sağlıklı beslenmek ya da düzenli spor yapmak yetmiyor, huzur da çok önemli, aile yapısı da çok önemli. İtalya’dan Amerika’ya gelen ve birbirine sımsıkı kenetlenen aileler ve sosyal yaşamlarının sağlıklarına olan bu etkisi “Roseto Etkisi” olarak tıp tarihine geçmiştir.
Üst kısımda yazdıklarımı okudunuz, 1961 yılında genç bir doktorun yaptığı araştırma ne gibi bir sonuçla tamamlanıyor. Bu araştırma yapılırken Roseto ve komşusu Bangor‘un 1935-1985 aralığındaki ölüm raporları ve kalp krizi vakaları inceleniyor ve 1992 yılına gelindiğinde Dr. Stewart Wolf ölüm oranlarının geçmiş 50 yılını karşılaştırmaya karar veriyor.
Roseto’da neler oldu, hala sağlıklılar mı, hala mutlular mı?
Bu araştırmanın sonuçları yine aynı dergide The Roseto effect: a 50-year comparison of mortality rates başlığı ile yayınlanıyor, buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
İtalya’dan Amerika’ya gelen ve birbirine sımsıkı sarılan halk Amerikanlaşmıştı!
Rosetolu çocuklar okumak için köylerini terkettiler, bazıları diğerlerine göre daha çok para kazandı ve memleketlerinin yakınına havuzlu villalar yaptırdılar. 1971 yılında 45 yaşından küçük bir Rosetolu kalp krizinden hayatını kaybetti.
Roseto, ah Roseto…
Malcolm Gladwell bu durumu şöyle anlatıyor: Rosetolular da şimdi, başkaları gibi yaşıyor, onlar gibi ölüyor…
Roseto, artık sen de herkes gibisin. Göç alan ve göç veren bu topluluğun bize verdiği önemli mesajlar var. Para her şey değildir, mutluluk ve sağlık satın alınamaz.
Yorumlar